دوپینگ و اثرات مضر آن در سلامتی ورزشکاران

واژه 

دوپینگ از زبان آفریقای جنوبی مشتق شده است. اشاره به یک نوشیدنی الکلی باستانی دارد که به عنوان محرک در مراسم رقص استفاده می گردید. به تدریج استفاده از این واژه گسترده تر شد و امروزه در ورزش به معضلی تبدیل شده است.این واژه در دنیای امروز به معنای استفاده ورزشکار از مواد یا روش هایی برای افزایش کارآیی و نیرو در ورزش است.

دوپینگ به معنای استفاده از 

داروهای ممنوع ، محدود شده و یا استفاده از روش های گوناگون غیرمجاز می باشد. دوپینگ نوعی تقلب است که از جنبه های مختلف منجر به انحطاط و مرگ ورزشکار می شود. از جملهمرگ جسمی است؛ چرا که دست کاری غیر قانونی در فرایند طبیعی بدن باعث تغییرات شدید و گاهاً برگشت ناپذیری می شود.

از سایر پیامدهای دوپینگ، انحطاط روانی و شخصیتی ناشی از رضایت شخص به تقلب، نادیده انگاشتن توانایی ها و ظرفیت های شخصی و بزرگ کردن ناتوانی ها و معایب ، و بالاخره انحطاط اخلاقی به واسطه تجاوز فرد از قوانین جامعه بشری است.

علل مخالفت با دوپینگ

چرا با اینکه دوپینگ باعث افزایش کارآیی ورزشکار می شود، با انجام آن در ورزش مخالفت می گردد؟

مبارزه بر علیه دوپینگ بر سه اصل استور است :

- احترام به اخلاق پزشکی و ورزشی

- حفظ سلامتی ورزشکاران

- فراهم آوردن شرایطی یکسان برای تمامی ورزشکاران

داروهای دوپینگ

این داروها معمولاً در پنج گروه طبقه بندی می شوند:

الف)

داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی : مانند آمفتامین ، کوکائین ، افدرین ، پسودو افدرین ، فلیل پروپانولامین .

ب)

داروهای مخدر: مانند هروئین ، مورفین ، مِتادون .

ج)

استروئیدهای آنابولیک : داروهایی نظیر ناندرولون ، تستوسترون ، اکسی متولون ، استانوزولول .

د)

داروهای ادرار آور : در این گروه می توان از فوروسماید ، تیازید ، اسپیرونالاکتون نام برد.

ه)

هورمون های پپتیدی و گلیکوپروتئینی و آنالوگ های آنها : داروهایی مثل هورمون رشد،اریتروپویتین.

دوپینگ با داروهای معمولی

آیا دوپینگ تنها از طریق تزریق داروهای پیچیده و یا کمیاب صورت می گیرد؟

خیر، بسیاری از داروها و فرآورده های ساده که حتی نیاز به نسخه پزشک ندارد ( نظیر داروهای ضد 

سرفه  ، ضد سرماخوردگی و... )ممکن است حاوی موادی باشد که تست دوپینگ را مثبت نماید. به همین جهت قبل از مصرف هر گونه دارو ، ورزشکار باید با پزشک مشورت کند.

عوارض دوپینگ در سلامتی بدن

آیا می دانید از عواض جانبی استروئیدهای آنابولیک نظیر تستوسترون و ناندرولون که گاهی توسط ورزشکاران مورد سوءاستفاده قرار می گیرد، چیست؟

این داروها دارای عوارض جانبی بسیاری هستند که برخی از آنها برگشت پذیر و بعضی دیگر غیرقابل برگشت می باشند. از جمله آنها می توان موارد ذیل را نام برد :

الف)

عوارض قلبی و عروقی  : احتباس آب و نمک در بدن ، افزایش حجم خون ، ازدیاد فشار خون  ، افزایش چربی های خون ، بی نظمی ریتم قلبی ، تغییر ابعاد قلب ، سکته قلبی  و سکته مغزی  .

ب)

عوارض کبدی : اختلال کبدی ، اختلال در عملکرد کبد ، افزایش آنزیم های کبدی ، یرقان  و سرطان کبد.

ج)

عوارض جانبی خاص مردان : کاهش تعداد اسپرم ها ، تحلیل رفتن بیضه ها ، عقیم شدن ، بزرگ شدن سینه ها ، احساس دفع فوری و مکرر ادرار، کاهش توانایی جنسی.

د)

عوارض جانبی خاص زنان : اختلال در قاعدگی  ، هیرسوتیسم ( ضخیم شدن و افزایش تعداد موهای بدن) ، تاسی ، کلفت شدن صدا ، تحلیل سینه ها ، سرکوب شیردهی  ، پوست چرب  و آکنه .

ه)

عوارض جانبی در پسران نابالغ : سفت شدن زودرس غضروف های رشد و توقف رشد قدی  ، رشد غیر طبیعی مو، تیرگی پوست .

و)

عوارض روانی : افسردگی  ، هیجان  بیش از حد ، پرخاشگری  ، بی ثباتی عاطفی ، حالت تهاجمی  و خشونت  ، بی خوابی  ، اضطراب  ، اختلالات شخصیت و وابستگی روانی به دارو.

دوپینگ خونی

تزریق خون به یک فرد با مقدار طبیعی گلبول قرمز در جهت افزایش هموگلوبین را دوپینگ خونی می گویند. هدف از این کار افزایش توانایی حمل اکسیژن در خون و بنابراین افزایش قدرت استقامتی آن شخص می باشد. انتقال خون می تواند از یک دهنده با گروه خونی مشابه و سازگار ( انتقال همسان ) انجام شود و یا تزریق مجدد خون فرد به خودش بعد از یک دوره ذخیره صورت گیرد ( انتقال از خود) . بدین ترتیب افزایش ناگهانی توده گلبول های قرمز خون موجب افزایش توان هوازی و آمادگی جسمانی هوازی می گردد. با توجه به اینکه دوپینگ خونی مقاومت را افزایش می دهد، استفاده از آن در 

ورزش های استقامتی  مثل اسکی ، دوی ماراتن  و دوچرخه سواری گزارش شده است.

نمونه گیری برای آزمایش دوپینگ

در موارد معمول،آزمایش دوپینگ بر روی نمونه ادراری انجام میشود. درصورت مثبت شدن نمونه ادرار، برای تایید نتیجه از نمونه خون استفاده می شود.در صورت شک به دوپینگ خونی و یا مصرف موادی که با آزمایش خون بهتر قابل شناسایی هستند نمونه خونی از فرد گرفته خواهد شد.

دوپینگ با چای ، قهوه و کولا

آیا مصرف 

چای  ، قهوه یا کولا  می تواند باعث مثبت شدن تست دوپینگ شود؟

کافئین یک ماده دارویی فعال است که در نوشیدنی های مرسوم نظیر چای ، 

قهوه  و کولا وجود دارد. میان آن بسته به نوع نوشیدنی و نحوه تهیه آن متغیر است.بر اساس یک پژوهش مصرف حدود 1000 میلی گرم کافئین می تواند سطح آن را در ادرار به حد غیر مجاز برساند.غلظت متوسط کافئین در چای و قهوه به ترتیب 80-50 و 150-80 میلی گرم می باشد. بنابراین می توان دریافت که با مصرف مفرط و بیش از اندازه این نوشیدنی ها ممکن است تست دوپینگ مثبت شود، هر چند که مصرف معمولی آن چنین اثراتی ندارد . علاوه بر این، کافئین یکی از محتویات برخی داروها نظیر داروهای سرماخوردگی  و میگرن  است که البته میزان آن در هر دوز کمتر از 100 میلی گرم است. کافئین دارای یک اثر تحریک مرکزی مشابه با آمفتامین است که خستگی را تقلیل داده و تمرکز و هوشیاری را افزایش می دهد، ولی دوزهای بالای آن می تواند باعث لرزش اندام ها ، اضطراب ، بی خوابی و عصبانیت  شود.